Εικόνα Άγιος Θεωνάς

Ο Άγιος Θεωνάς Α’, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, ήταν μαθητής του Αγίου Ιακώβου του Νεομάρτυρα. Λένε ότι ο Άγιος Θεωνάς ήταν από τη Μυτιλήνη άλλοι λένε ότι τον ονόμασαν έτσι γιατί έμεινε πολύ χρόνο στο Πλωμάρι.
Δεν ξέρουμε πολλά για τη ζωή του πριν από την μετάβασή του στο Άγιο Όρος.

Ασκήτεψε στην αρχή στη Μονή Παντοκράτορος, σαν πρεσβύτερος. Αργότερα πήγε στη συνοδεία του Αγίου Ιακώβου του Νεομάρτυρα σε ένα μέρος πάνω από τη Μονή Ιβήρων, στο μονύδριο του Τιμίου Προδρόμου.

Το έτος 1518 μ.Χ. ο Άγιος Ιάκωβος με την συνοδεία έξι μαθητών του, μεταξύ αυτών και του Θεωνά, έφυγαν την Σκήτη του Προδρόμου και πήγαν στα ενδότερα του Άθωνος, αλλά μετά από μία οπτασία ο Γέροντας αποφάσισε να φύγουν από το Άγιον Όρος. Πέρασαν από Θεσσαλονίκη, Θεσσαλία, πέρασαν από το κάστρο της Πέτρας (Πλαταμώνος) και τα Μετέωρα και εγκαταστάθηκαν στη μονή του Τιμίου Προδρόμου, στην Αιτωλίας, όπου εκεί έμειναν ένα χρόνο.

Ο Άγιος Θεωνάς εστάλη από Άγιο Ιάκωβο στον Επίσκοπο Άρτας, Ακάκιο,για να του δώσει ένα ενταλτήριο γράμμα για την κατήχηση των Χριστιανών της περιοχής. Επειδή όμως ο Άγιο Ιάκωβος ήταν λαοφιλής, ο Επίσκοπος Άρτας Ακάκιος τον φθόνησε.

Έτσι διέβαλε τον Άγιο Ιάκωβο στους Τούρκους ως επαναστάτη. Ο μπέης των Τρικάλων συνέλαβε τον Ιάκωβο και δύο μαθητές του, τον διάκονο Ιάκωβο και τον μοναχό Διονύσιο και τους πήγε στα Τρίκαλα, όπου έμειναν στη φυλακή για σαράντα ημέρες. Τους επισκέφθηκαν ο Θεωνάς και ο Μαρκιανός και ρώτησαν για την τύχη της μονής και των αδελφών μετά τον θάνατό του τον Ιάκωβο. Ο Ιάκωβος τους είπε να πάνε σε κάποιο μοναστήρι κοντά στην Θεσσαλονίκη. Έστειλε και επιστολή στους μαθητές του, που έλεγε ότι διάδοχός του θα ήταν ο Θεωνάς και ηγούμενος στη μονή προδρόμου.

Την 1η Νοεμβρίου του έτους 1519 μ.Χ. ο Άγιος Ιάκωβος και οι δύο μαθητές του, Ιάκωβος και Διονύσιος, αφού βασανίσθηκαν φρικτά στο Διδυμότειχο και στην Αδριανούπολη, απαγχονίστηκαν.

Ο Άγιος Θεωνάς και η συνοδεία του έφυγαν το επόμενο χρόνο από τη μονή και πήγαν στο Άγιον Όρος, στη μονή της Σιμωνόπετρας.

Ως ηγούμενος της μονής της Αγίας Αναστασίας λέγεται ότι ήταν ο Άγιος Θεωνάς, μέχρι το 1535 μ.Χ.
Το 1538 μ.Χ. αναφέρεται ο Άγιος Θεωνάς ως Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης.

Η παρουσία του Αγίου στο θρόνο της Θεσσαλονίκης ήταν βραχύβια γιατί τον Απρίλιο του 1542 μ.Χ. αναφέρεται ότι είχε πεθάνει. Συνεπώς θα πρέπει αν κοιμήθηκε περί τα μέσα του έτους 1541 μ.Χ.

Το ιερό λείψανο του Αγίου Θεωνά, αμέσως μετά την κοίμησή του, μεταφέρθηκε και ενταφιάσθηκε στη μονή της Αγίας Αναστασίας.
Το έτος 1821 μ.Χ. μεταφέρθηκε στη Σκόπελο και από εκεί στη μονή Εσφιγμένου του Αγίου Όρους και ξανά στη μονή της Αγίας Αναστασίας, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα.